Aphrodisias Dünya Miras Listesi'nde, Doç. Dr. Nevra Ertürk yorumladı

Polonya’nın Krakow şehrinde gerçekleştirilen UNESCO 41. Dünya Miras Komitesi Toplantısında, Aydın'ın Karacasu ilçesindeki Aphrodisias Arkeolojik Alanı Dünya Mirası Listesi'ne eklenerek koruma altına alındı.

UNESCO Dünya Mirası Listesine önerilen yeni adaylık dosyaları arasında Türkiye’nin Aphrodisias adaylık dosyası görüşülerek 9 Temmuz Pazar günü Aphrodisias’ın UNESCO Dünya Mirası Listesine kaydedilmesine Komite üyelerinin büyük çoğunluğunun desteğiyle karar verildi.

UNESCO Türkiye'nin sitesinde, Aphrodisias Antik Kenti’nin “Yunan-Roma dönemi mimari ve kent özelliklerini çok iyi yansıtan bir yerleşim yeri olduğu” ve kentin Üstün Evrensel Değeri oluşturan özelliklerinden en önemlisinin "varlık alanı içinde bulunan ocaklardan çıkartılan mermerden yerel okullarca işlenen heykeltıraşlık eserlerinin yayıldığı Akdeniz havzasında bıraktığı derin kültürel etki" olduğu belirtiliyor.

Afrodisias Arkeolojik Kenti ve kentin kuzeyindeki mermer ocaklarından oluşan bölgenin Antik Dönem’deki zenginliği mermer ocaklarından geliyor. Aphrodisias Arkeolojik Kenti'nde, en bilineni İÖ 3. yüzyıla ait Afrodit Tapınağı olmak üzere; tiyatro, hamam gibi büyük ölçüde mermerden inşa edilmiş çeşitli yapılar bulunuyor.

Afrodisias'ın Dünya Miras Listesi’ne kaydedilmesiyle Türkiye’nin bu listedeki varlık sayısı 17’ye ulaştı.

2018 yılında düzenlenecek olan UNESCO 42. Dünya Miras Komitesi Toplantısında Türkiye’nin dünya mirası adayı Göbeklitepe Arkeolojik Alanı olacak.

YTÜ Öğretim Üyesi, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Yönetim Kurulu Üyesi
Doç. Dr. Nevra Ertürk Yorumladı:

Polonya’nın Krakow kentinde Temmuz ayında gerçekleşen UNESCO Dünya Mirası Komitesi’nin 41. Oturumu’nda Aphrodisias, Dünya Mirası Listesi’ne kaydedilen Türkiye’nin 17. miras alanı olmuştur.

Dünya Mirası Listesi 1976 yılından beri aktif olup, 1978 yılından itibaren Liste’ye kaydedilen kültürel ve doğal miras alanlarının sayısı 2017 yılı itibariyle 1073’tür. 1972 tarihli UNESCO Dünya Mirası Sözleşmesi ile “dünya mirası”, “kültürel miras” ve “doğal miras” kavramları daha sık telaffuz edilmeye başlanmış; UNESCO Dünya Mirası Merkezi tarafından evrensel mirasın korunması yönündeki uluslararası işbirlikleri daha çok teşvik edilmiştir.

Üstün evrensel değer taşıyan mirasların temsil edildiği Liste’de ağırlık kültürel kategorideki alanlar olup, bu kategori içinde arkeolojik alanlar, dini anıtsal mimari sayıca fazladır. Özellikle son yıllarda Dünya Mirası Merkezi ve Komite, Liste’de temsiliyet dengesi gözetmeye çalışmaktadır. Bu süreçte, Liste’de miras alanı bulunmayan ya da az sayıda bulunan Taraf Ülkeler teşvik edilmekle birlikte, farklı kategorilerde miras alanlarının sunulması da tavsiye edilmektedir. Doğal miras, kültürel peyzaj, modern mimarlık, endüstri mirası, tarih öncesi yerleşmeler Liste’ye kaydedilmesi yönünde önerilen varlıklar/alanlar olup, seri ve sınır ötesi adaylık dosyalarının sunulması da teşvik edilmektedir.

Kültürel kategoriden Liste’ye kaydedilen Aphrodisias, Dünya Mirası Listesi’nde örneği bulunan Greco-Romen yerleşimlerden birisidir. Aphrodisias’la ilgili ilk akla gelenler; Aphrodisias heykeltıraşlık okulu, bu okuldan yetişen heykeltıraşlar ve eserleri ile Aphrodite kültüdür. Oysa ki miras alanın üstün evrensel değer beyanı sadece bu ögelerden oluşmamaktadır. Esas itibariyle miras alanı, birbirini tamamlayan iki bileşenden ibarettir. Bunlar; tarihi sur duvarları ile çevrili antik kent ve kentin kuzeydoğusunda yer alan mermer ocakları. Bu iki bileşen arasındaki bağlantı üstün evrensel değer beyanının kırılma noktalarıdır. Alanın özgünlük ve bütünlüğü, koruma durumu, iyi hazırlanmış yönetim planı, 1961 yılından itibaren devam eden kazı ve araştırma çalışmaları, miras alanının diğer öne çıkan özellikleridir. Alan Başkanlığı ve Kazı Başkanlığı’nın itina ile yürüttüğü koruma çalışmaları, Geyre Vakfı’nın gerek ören yerindeki müzenin yenileme projesine gerekse kazı çalışmalarına desteği alanın değerini arttırır niteliktedir.

Liste’ye kaydedildikten sonraki süreç her miras alanı için daha titiz ve yoğun bir çalışma gerektiriyor. Alan Başkanlığı’nın koordinatörlüğünde, mirasın alanının tüm değerleri, özgünlüğü, bütünlüğü ve koruma durumunun sürekliliğini sağlayacak yönetim sisteminin katılımcı ve kapsayıcı bir yaklaşımla devam ettirilmesi dileğiyle.

(KPY, 2017)